Giriş (Hematopoezis)

Kemik iliği tüm kan hücrelerinin yapıldığı süngerimsi bir dokudur ve kemiğin içini doldurur. Doğumla beraber tüm kemiklerdeki ilik faaliyete geçer ancak genç erişkin yaştan itibaren el, ayak, bacak ve kol kemiklerinde faaliyet durur. Leğen kemiği, kafatası ve omurgadaki ilik kan yapımını sürdürür. Kan hücrelerinin oluşmasına hemopoyez denir. Kemik iliğinde az sayıda bulunan ve kök hücre (stem hücre) denilen hücreler hemopoyezden yani tüm kan hücrelerinin oluşmasından sorumludurlar.

Kan, plazma ile kan hücrelerinden meydana gelir. Plazmanın önemli bir kısmı sudan oluşur. Ayrıca plazmada suda çözülen proteinler (albümin), mineraller, hormonlar (tiroit), vitaminler ve antikorlar bulunur. Kanın hücresel elemanları ise 3 ana grup hücreden oluşur .
1-Eritrosit (kırmızı kan hücreler)
2-Trombositler (kan pulcukları)
3- Lökosit (beyaz kan hücreleri): Nötrofil, monosit, eozinofil, bazofil ve lenfositlerden oluşur.

Eritrositler tüm vücuttaki hücrelerin çalışması ve yaşamlarını sürdürmeleri için gerekli oksijenin akciğerlerden vücuttaki tüm hücrelere ulaşmasını sağlar . Eksikliğinde kansızlık (anemi ) meydana gelir. Trombositler kanamayı durduran hücrelerdir. Yaralanan damar bölgesine giderek kanayan yerde tıkaç oluşturur ve kanamayı durdururlar. Eritrosit ve trombositlerin aksine lökositler kandan dokulara geçerek oradaki mikroplarla savaşır ve enfeksiyonun iyleşmesini sağlarlar. Lökositler nötrofil, monosit, lenfosit, eozinofil ve bazofillerden meydana gelirler. Tüm lökositlerin %50-60 sını oluşturan nötrofil ve monositler mikropları öldürürler. Eozinofil ve bazofiller  ise esas olarak alerjik olaylarda rol oynarlar.

Lenfositler ise bağışıklık sistemini oluşturan hücrelerdir. Enfeksiyon ve  kanser ile  mücadelede önemli rolleri vardır. Lenf bezlerinde, dalak ve karaciğerde bulunurlar.Tüm lökositlerin %20-40’ nı oluştururlar. Lenfositler T hücreleri, B hücreleri ve doğal öldürücü (NK) hücrelerinden meydana gelirler. Lenfositler lenf bezlerinde sürekli olarak yapılırlar ve yukarıda belirtilen 3 çeşit hücreden birine dönüşürler. B lenfositler kemik iliği ve lenf bezlerinde bulunurlar. Enfeksiyonlarla mücadelede rol oynarlar. Bu hücreler mikroplarla karşılaştıklarında antikor üretirler . Antikorlar  mikropların nötrofil ve monositler tarafından öldürülmesinde yardımcı olurlar. T lenfositler Timus adı verilen organda gelişimlerini tamamlarlar. T lenfositlerin bazı görevleri şunlardır; 1-B hücrelerinin antikor yapımına yardım etmek, 2- virüs ile hastalanan hücreleri temizlemek, 3-  lenfokin adı verilen salgıladıkları maddelerle kansere ve  infeksiyonlara karşı bağışıklık cevabın oluşmasını sağlamak. NK hücreleri ise kanser  ile mücadele ederler.

Lenf bezleri küçük fasulye şeklindedir, esas olarak lenfosit kümelerinden oluşurlar. Baştan ayaklara kadar tüm vücutta bulunurlar. Boyunda, koltuk altında, göğüs ile karın içinde ve kasıklarda yoğun olarak bulunurlar. Karaciğer ve dalak önemli lenfoid organlardır. Lenf bezleri lenfatik damarlar ile birbirlerine bağlıdırlar. Bu lenfatik damarlarda lenf adı verilen süt görünümünde bir sıvı vardır. Lenfositler bu sıvıda bulunurlar ve bir lenf bezinden diğerine dolaşırlar. Küçük lenf damarlarının birleşmesi ile oluşan büyük lenf damarları kan damarları ile birleşerek lenfositlerin kana geçmesini sağlarlar. Böylece lenfositler lenf sistemi ve kan ile tüm vücudu dolaşırlar.

Şekil-1 Kan Hücrelerinin oluşumu